Deze post verscheen oorspronkelijk op Holistik.nl
Wat is een burn-out precies? Hierover is lang niet iedereen het eens. Er zijn 101 verschillende manieren om dit veelvoorkomende fenomeen te definiëren. Staat het lichaam centraal? Of is het een geestelijke conditie? Wat mij betreft is er één aspect wat veel te vaak onderbelicht blijft. En dat is dat burn-out begint met een hormonale verstoring. HUH? Ja, echt.
Om kort te gaan: een burn-out ontstaat door een langdurige verstoring van het hormonale stelsel, beginnend bij structureel overschot aan cortisol, ofwel het stresshormoon. Hoe zit dit precies? Ik zet de belangrijkste hormonen – en hun relatie tot een burn-out voor je op een rij.
Wil jij graag concrete tips die je nu meteen kunt gebruiken om stress te verlagen?
Adrenaline, noradrenaline en cortisol
Iedereen kent de metafoor van de tijger die onverwacht op je afspringt. Het menselijk lichaam is zo geprogrammeerd dat je dan accuut moet kunnen vluchten. Het lichaam gebruikt in dergelijke situaties 100% (dus ALLE) beschikbare lichamelijke en geestelijke capaciteit om aan het ontsnappen aan het gevaar. In deze situatie komen 3 belangrijke hormonen vrij: adrenaline, noradrenaline en cortisol. De eerste 2 zorgen voornamelijk voor scherpte en alertheid, cortisol geeft een behoorlijke power boost die langer aanhoudt, handig als je wilt ontsnappen!
Voel jij je overprikkeld, overspannen of herken je ander signalen? Wacht niet te lang en roep op tijd hulp in!
De huidige tijd
Tegenwoordig loop je niet meer zo vaak tijgers tegen het lijf, en zijn er maar weinig situaties die direct levensbedreigend zijn. Toch wordt ons vluchtmechanisme op dezelfde manier geactiveerd wanneer er een bedreigende situatie ontstaat: stress. Bijvoorbeeld een deadline op je werk of een ruzie met je partner. Je lichaam reageert op dezelfde manier als wanneer er de tijger voor je neus staat.
Verschillen tussen de stresshormonen
Het belangrijkste verschil tussen (nor)adrenaline en cortisol is dat adrenaline na enkele minuten wordt afgebroken door je lichaam - terwijl cortisol ongeveer 2 dagen actief blijft in je lichaam. Hier zit m de crux: doordat je alerter en gespannener raakt (en dus blijft) na een schrik- of stressreactie, is de kans op een nieuwe stressreactie groter. Op deze manier ‘stapelt’ de cortisol zich dus op in je lichaam en kom je in een vicieuze spiraal terecht.
De invloed van cortisol
De aanwezigheid van cortisol heeft een gigantische invloed op je lichaam. Het beïnvloedt de spijsvertering, het immuunsysteem, de nachtrust (geregeld door het hormoon melatonine), en het libido. Een teveel aan cortisol kan daarom leiden tot gewichtstoename, slapeloosheid en een verminderde seks-drive. Maar dat is nog niet alles. Cortisol wordt gemaakt van de ‘bouwsteen' progesteron. Dit hormoon is de tegenhanger van oestrogeen, beide vrouwelijke hormonen. Een tekort aan progesteron leidt tot een overschot aan oestrogeen, wat zeer schadelijke gevolgen kan hebben voor vrouwen en de oorzaak is van klachten als cystes, myomen, endometriose en PCOS.
Burn-out en cortisol
Een burn-out ontstaat bij een (zeer) langdurig een overschot aan cortisol in het lichaam. Het systeem staat door onze levensstijl soms jarenlang onder extreme druk. Cortisol wordt geproduceerd in de bijnieren, daardoor is bijnieruitputting ook bijna altijd aan de orde bij burn-out patiënten. Het afbreken en terugdringen van cortisol zou daarom NUMMER 1 moeten zijn in het burn-out stappenplan. Waarom? Omdat alle vitale onderdelen van het lichaam (spijsvertering, immuunsysteem, slaapregulering) onder de maat functioneren bij een cortisol-overschot. Met andere woorden: je raakt niet alleen uitgeput, maar feitelijk ook ‘ondervoed’. Zolang dat niet verandert, kan het lichaam onmogelijk herstellen.
Cortisol verminderen
Er zijn verschillende manieren om het lichaam te helpen cortisol te verminderen. De lever, bijvoorbeeld, speelt hierin een cruciale rol. Het ondersteunen van optimale leverfunctie is daarom een belangrijke stap. Het verminderen van alcoholgebruik, aanpassen van het slaapritme en aanpassingen in dieet en levensstijl kunnen gigantische impact hebben. Ik schreef hier eerder een blog over.
Zenuwstelsel kalmeren
Daarnaast is het kalmeren van het zenuwstelsel essentieel. Hiervoor zijn Ayurvedische methoden als Abhyanga (oliemassage) en Shirodhara (begieten van het voorhoofd met warme Ayurvedische kruidenolie) de snelste en doeltreffendste methoden. Het zenuwstelsel en de belangrijkste hormoonklieren (hypofyse en pijnappelklier) worden hiermee direct gekalmeerd, waardoor het stressniveau daalt, de productie van het slaaphormoon (melatonine) wordt gestimuleerd en de afbraak van cortisol door de vitale organen wordt gestimuleerd. Ook meditatie en specifieke ademhalingsoefeningen uiterst effectief bij het verlagen van cortisol in het lichaam.
In mijn praktijk help ik al jaren tientallen vrouwen met stress- en burn-outverschijnselen om hun leven en lichaam terug op de rit te krijgen. Dit doe ik door middel van een speciaal programma, gericht op voedingsadvies, massage en life-style coaching. Kijk hier voor de mogelijkheden en programma's, of plan een 'kwartiertje kennismaken' in, zodat we samen kunnen kijken of mijn aanpak bij je past.
Binnenkort geef ik een webinar over burn-out en mijn holistische aanpak. Wil jij erbij zijn? Laat dan je gegevens achter in de chat of in het formulier hieronder, dan nodig ik je uit!